30.03.00 Cultuurgoederen

7 Proces fysiek toezicht en werkzaamheden

Controles op cultuurgoederen zijn veelal gericht op de legale uitvoer van cultuurgoederen en de aanwezigheid van een vergunning. Bij uitvoer van cultuurgoederen geldt een vergunningplicht en is de vergunning een verplicht bescheid. Bij invoer zal de controle van cultuurgoederen vooral gericht zijn op de vraag of de goederen op een rechtmatige wijze het land van oorsprong hebben verlaten.

De Douane kent de geïntegreerde douanecontrole waarbij een ingediende in- of uitvoeraangifte via een fysieke controle wordt gecontroleerd. Daarnaast controleert de Douane op basis van risicoanalyse (risico)gericht in- en uitvoeraangiften van mogelijke cultuurgoederen.

Cultuurgoederen moeten in het geval van een (fysieke)controle op waarde en ouderdom worden gecontroleerd. De goederen moeten immers bij uitvoer een bepaalde waarde en ouderdom hebben om als een cultuurgoed in de zin van de Verordening te worden aangemerkt. Ook voor de controle op andere wettelijke verplichtingen voor cultuurgoederen, zoals bij het binnenbrengen uit bezette gebieden, gebruikt u bijlage I van de Verordening als eerste indicatie om te bepalen of mogelijk sprake is van een cultuurgoed.

Naar boven

7.1 Aanwijzingen voor de fysieke controle bij uitvoer

7.1.1 Algemene aanwijzingen voor de fysieke controle bij uitvoer

Het doel van de Verordening is te voorkomen dat cultuurgoederen zonder de vereiste uitvoervergunning het douanegebied van de Unie (tijdelijk) verlaten. De Douane controleert of het daadwerkelijk gaat om de goederen die op de uitvoervergunning staan vermeld en of aan alle vergunningverplichtingen is voldaan.

Irak, Syrië en Unesco-verdragsstaten

Bij uitvoer van cultuurgoederen kan ook sprake zijn van goederen die oorspronkelijk uit Irak of Syrië afkomstig zijn of op een onrechtmatige wijze uit een Unesco-verdragsstaat zijn verdwenen. Wanneer hiervoor aanwijzingen bestaan, moet de vraagbaak worden ingeschakeld.

Aangever om bijstand verzoeken

Bij de daadwerkelijke fysieke controle is het van groot belang dat u zich ervan bewust bent dat de goederen zeer kostbaar en fragiel kunnen zijn en soms een speciale behandeling behoeven. Voorts kunnen de goederen op een speciale manier zijn verpakt.

In geval van een fysieke controle van (mogelijke) cultuurgoederen wordt de aangever altijd om bijstand verzocht. Bij de controle van (mogelijke) cultuurgoederen pakt u de goederen niet zelf uit.

Als de aangever niet aanwezig wil zijn of de medewerking weigert, stelt u een termijn. Na het verlopen van deze termijn gaat u ambtshalve over tot het onderzoek van de goederen of schakelt u een deskundige in. De aangever draagt dan het risico en de kosten van dit onderzoek (Handboek Douane, onderdeel 12.00.00, paragraaf 6.3.3).

Geen monsterneming

De Douane neemt geen monsters van cultuurgoederen.

Naar boven

7.1.2 Aanwijzingen voor de fysieke controle bij uitvoervergunningen

De taak van de Douane bij cultuurgoederen bestaat grotendeels uit de controles van de uitvoervergunning. Voor de fysieke controlewerkzaamheden is hieronder per controle-item vermeld wat de inhoud van de controle moet zijn.

Afhankelijk van uw controleopdracht kunnen de volgende items worden gecontroleerd:

• algemene aspecten

• zijn er doorhalingen, overschrijvingen of wijzigingen aangebracht in de vergunning

• verplichtingen standaardvergunning bij kantoor van uitgang

• verplichtingen specifieke open vergunning bij kantoor van uitgang

• verplichtingen algemene open vergunning bij kantoor van uitgang

Naar boven

7.1.2.1 Algemeen

Als bij de fysieke controle de vergunning aanwezig is verricht u, als de opdracht dit vereist, de volgende werkzaamheden.

Controle op algemene aspecten voor de uitvoervergunning:

1. Controleer of een uitvoervergunning aanwezig is:

   • Ja: ga verder met 2.

   • Nee: vermeld dit in uw fysiek controledossier en adviseer om de vrijgave van de cultuurgoederen voor de regeling (tijdelijke) uitvoer op te schorten omdat geen uitvoervergunning aanwezig is.

2. Stel vast dat de aangetroffen goederen overeenstemmen met de omschrijving in de vergunning.

Naar boven

7.1.2.2 Controle op doorhalingen, overschrijvingen en wijzigingen

Doorhalingen, overschrijvingen of andere wijzigingen in de vergunning maken de vergunning ongeldig (Toepassingsverordening, artikel 3, lid 5 en artikel 16, lid 8).

Naar boven

7.1.2.3 Standaardvergunning en werkzaamheden

Douanekantoor van uitgang

Exemplaar 3 van de standaardvergunning vergezelt de zending uit te voeren cultuurgoederen tot aan het kantoor van uitgang (Toepassingsverordening, artikel 8, lid 3).

De fysieke controle bij het uitgaan spitst zich met name toe op de controle van de genomen identificatiemaatregelen.

Naar boven

7.1.2.4 Specifieke open vergunning en werkzaamheden

De specifieke open vergunning kan voor herhaalde tijdelijke uitvoer worden gebruikt:

• Er vindt geen aftekening door het kantoor van uitvoer en het kantoor van uitgang plaats (de open vergunningen voorzien ook niet in een mogelijkheid voor een dergelijke aftekening).

• De vergunning wordt na controle op het kantoor van uitgang aan de aangever teruggegeven.

Douanekantoor van uitgang

De specifieke open vergunning vergezelt de zending uit te voeren cultuurgoederen tot het kantoor van uitgang uit het douanegebied van de Unie.

De fysieke controle bij het kantoor van uitgang zal zich met name toespitsen op de controle op de identiteit van de cultuurgoederen in relatie tot de overgelegde vergunning en de aangifte ten uitvoer. Dit is met name het geval wanneer geen identificatiemaatregelen zijn genomen door het kantoor van uitvoer. Als die wel zijn genomen kunt u volstaan met de controle van de identificatiemaatregel.

De algemene open vergunning en werkzaamheden

De algemene open vergunning kan voor herhaalde tijdelijke uitvoer worden gebruikt:

• er vindt geen aftekening door het kantoor van uitvoer en het kantoor van uitgang plaats (de open vergunningen voorzien ook niet in een mogelijkheid voor een dergelijke aftekening).

• de vergunning wordt na controle op het kantoor van uitgang aan de aangever teruggegeven.

De in de algemene open vergunning opgenomen cultuurgoederen hoeven niet gelijktijdig te worden uitgevoerd, maar wel moet van tevoren bekend zijn om welke cultuurgoederen het gaat. Daarom moet bij de uitvoeraangifte een lijst van de uit te voeren cultuurgoederen worden overgelegd (Toepassingsverordening, artikel 15).

Douanekantoor van uitgang

De vergunning vergezelt de zending uit te voeren cultuurgoederen tot aan het kantoor van uitgang uit het douanegebied van de Unie.

Naar boven

7.2 Aanwijzingen voor de fysieke controle bij invoer

Het kan voorkomen dat specifieke risicoprofielen zijn opgemaakt die door een aangifte worden 'geraakt'. Hierbij is dan sprake van gerichte informatie die is verkregen over (mogelijke) illegale zendingen en/of handelstransacties door individuen.

Ook kan de mogelijkheid zich voordoen dat bij een generieke controleopdracht (steekproef) een mogelijk cultuurgoed wordt aangetroffen. Hierbij moet in de eerste plaats onderzocht worden of er werkelijk sprake is van een cultuurgoed.

Als het een cultuurgoed is moet worden vastgesteld of mogelijk sprake is van een van de onderstaande situaties:

• Sanctiemaatregelen Irak 2004 II en Syrië

• Erfgoedwet/ Teruggave cultuurgoederen uit bezet gebied

• Erfgoedwet/ Teruggave cultuurgoederen uit partijstaten UNESCO-verdrag 1970

Bij de beoordeling hiervan moet een vraagbaak worden ingeschakeld.

Aangever om bijstand verzoeken

Bij de daadwerkelijke fysieke controle is het van groot belang dat u zich ervan bewust bent dat de goederen zeer kostbaar en fragiel kunnen zijn en soms een speciale behandeling behoeven. Voorts kunnen de goederen op een speciale manier zijn verpakt.

In geval van een fysieke controle van (mogelijke) cultuurgoederen wordt de aangever altijd om bijstand verzocht. Bij de controle van (mogelijke) cultuurgoederen pakt u de goederen niet zelf uit.

Als de aangever niet aanwezig wil zijn of de medewerking weigert, stelt u een termijn. Na het verlopen van deze termijn gaat u ambtshalve over tot het onderzoek van de goederen of schakelt u een deskundige in. De aangever draagt dan het risico en de kosten van dit onderzoek (Handboek Douane, onderdeel 12.00.00, paragraaf 6.3.3).

Geen monsterneming

De Douane neemt zelf geen monsters van cultuurgoederen.

Naar boven

7.3 Reizigersbagage en post-, pakket- en koerierszendingen

Als sprake is van cultuurgoederen die als reizigersbagage, post-, pakket- en koerierszendingen worden aangeboden bij het douanekantoor van uitgang, is het niet toegestaan om deze aan te geven door middel van een mondelinge aangifte of aangifte door enig andere handeling (GVo.DWU, artikel 142). Er moet bij uitvoer een elektronische of schriftelijke aangifte worden gedaan.(

Voor deze zendingen bestaat geen vrijstelling. Ook bij de fysieke controle van reizigersbagage en post-, pakket- en koerierszendingen kunt u daarom geconfronteerd worden met een (mogelijke) overtreding op het gebied van cultuurgoederen.

Wanneer u vermoedt dat er sprake is van een cultuurgoed en daarbij een mogelijke overtreding van de cultuurwetgeving, raadpleegt u direct een vraagbaak. Dit kunnen overtredingen zijn met betrekking tot de sanctiewetgeving Syrië en Irak, onrechtmatige uitvoer uit UNESCO lidstaten of onrechtmatige uitvoer uit bezet gebied.

Naar boven

7.4 Strandgoederen en opgeviste/geredde goederen

De binnenkomst van goederen vanuit zee, anders dan met schepen, de zogenaamde aangespoelde, gestrande goederen, opgeviste of geredde goederen, is een bijzondere wijze van binnenkomst. De burgemeester is aangewezen als strandvonder en verplicht de formaliteiten bij binnenkomst te vervullen. Degene die goederen uit zee heeft opgevist of gered, of die aan de kust gestrande goederen heeft geborgen doet dit namens de strandvonder.
Komt er een schip binnen die op zee goederen heeft opgevist/gered dan moet bij binnenkomst hiervoor de normale procedure toegepast worden. Zie hiervoor hoofdstuk 10.00.00, onderdeel 5.1.1 van het Handboek Douane.

Om vaargeulen en ankerplaatsen bevaarbaar te houden worden uit veiligheidsoverwegingen verloren goederen zoals ankers, e.d. regelmatig verwijderd. Ook vindt zowel binnen als buiten de 12 mijlszone zgn. wrakkensloop plaats, zowel bedrijfsmatig als door particulieren.

Als deze goederen met een vaartuig een haven worden binnengebracht, gelden dezelfde formele procedures als voor de reguliere scheepvaart. Zie hiervoor hoofdstuk 10.00.00, onderdeel 5.1.2 van het Handboek Douane.

Als bij de controle van deze goederen mogelijke cultuur- of erfgoedgoederen worden aangetroffen, wordt de vraagbaak ingeschakeld. Stelt de vraagbaak vast dat het mogelijke cultuur- of erfgoedgoederen zijn, neemt de vraagbaak contact op met de IOE. De IOE zal instructies geven hoe verder moet worden opgetreden.