30.05.00 Intellectuele eigendomsrechten

10 Reizigers

10.1 Reizigers en handhaving IE-rechten

De Douane gebruikt geen strafrecht als handhavingsmethode in het reizigersverkeer bij inbreuken op IE-rechten. Het uitgangspunt is dat bij de bestrijding van inbreuken op IE-rechten civielrechtelijk optreden door de rechthebbende voorop staat.

Alternatieve rol strafrecht

Als de Douane het vermoeden heeft dat er sprake is van een handelskarakter, wordt de zaak aangemeld bij Team IER. De gewone procedure geldt zoals deze ook geldt voor een container met inbreukmakende goederen waarbij de verordening van toepassing is. Team IER beoordeelt voor de melding of het door het OM geformuleerde strafrechtelijke handhavingskader van toepassing kan zijn. Denk hierbij aan gevallen die:

• een veilige samenleving (bijvoorbeeld volksgezondheid) bedreigen

• zien op grootschalige vormen van eigendomsfraude die marktverstorende effecten hebben

• betrekking hebben op georganiseerde criminaliteit.

Als dat het geval is, geeft Team IER de informatie door aan de FIOD. De FIOD beoordeelt vervolgens of deze zaak ook daadwerkelijk strafrechtelijk wordt opgepakt en bericht binnen 4 uur Team IER daarover.

Naar boven

10.2 Handhaving wanneer sprake is van “handelskarakter”

De verordening is alleen van toepassing als er in het reizigersverkeer sprake is van vermoedelijke inbreukmakende goederen met een handelskarakter. De verordening (artikel 1, lid 4) stelt:

Deze verordening is niet van toepassing op goederen zonder handelskarakter die zich in de persoonlijke bagage van reizigers bevinden.

Als geen sprake is van vermoedelijk inbreukmakende goederen met een handelskarakter, dan treedt de Douane niet op en kunnen de goederen hun weg vervolgen.

De verordening kent geen vereenvoudigde procedure voor reizigers. Bij een bevinding met een handelskarakter wordt daarom de normale IER-procedure gevolgd. Dat betekent kort gezegd:

• schorsing van de vrijgave inbreukmakende goederen (en opslaan gedurende procedure)

• via de IER applicatie Team IER op de hoogte brengen

• Team IER informeert de rechthebbende(n)

• rechthebbende moet binnen 10 werkdagen reageren

• rechthebbende kan optreden (maar is dit niet verplicht)

• niet optreden - vrijgave door Douane van de goederen (na heffing)

• wel optreden - afwachten of schikking tot stand komt of procedure bij rechter gevolgd wordt

• bij schending van verplichtingen door rechthebbende volgt sanctie door de Douane.

Naar boven

10.3 Wanneer is sprake van handelskarakter?

Inbreukmakende goederen in reizigersbagage maken juridisch gezien geen civielrechtelijke inbreuk als deze niet bestemd zijn voor het commerciële verkeer (en dus bestemd zijn voor eigen gebruik). Dat betekent dat de procedures uit de verordening niet kunnen worden toegepast op het aantreffen van inbreukmakende goederen voor eigen gebruik. Als de daarentegen de Douane het handelskarakter van de vermoedelijk inbreukmakende goederen vaststelt, is er sprake van een inbreuk en gelden de procedures uit de verordening. De Douane moet onderzoeken en motiveren dat de aangetroffen inbreukmakende goederen een handelskarakter hebben.

Hoeveelheidsgrens niet toegestaan

De Douane mag geen absolute hoeveelheidsgrens vaststellen waar bij overschrijding een onweerlegbaar vermoeden bestaat dat er sprake is van een handelskarakter (HvJ,4 juni 2002, zaak C-99/00). Niet-bindende instructies waarin een grens wordt aangegeven beneden welke de reiziger geen nader bewijs behoeft te leveren dat de invoer geen handelskarakter heeft, zijn niet met het EU-recht in strijd.

Het komt erop neer dat het vaststellen van handelskarakter in het douanerecht “van geval tot geval moet geschieden aan de hand van een algehele beoordeling van de omstandigheden, waarbij rekening moet worden gehouden met de hoeveelheid en de aard van de invoer alsmede de frequentie waarmee dergelijke producten door de betrokken reiziger worden ingevoerd, en zo nodig ook met de levenswijze en gewoonten van die reiziger of met zijn gezinssituatie”. Een absolute minimumgrens waarboven altijd sprake is van een handelskarakter kan dus niet gebruikt worden. Er zal door de Douane altijd een onderzoek en interpretatie van de feiten en omstandigheden moeten plaatsvinden voor het veronderstelde handelskarakter. Wel kan een minimum worden vastgesteld waaronder de Douane geen onderzoek instelt omdat het eigen gebruik (oftewel de afwezigheid van een handelskarakter) verondersteld wordt.

Definitie goederen zonder handelskarakter

Goederen zonder handelskarakter (artikel 1 lid 21 GVo):

• goederen die deel uitmaken van de persoonlijke bagage van reizigers, waarbij sprake is van:

  • een incidenteel karakter, en

  • uitsluitend goederen die bestemd zijn voor persoonlijk gebruik door de reiziger dan wel voor gebruik door leden van zijn gezin, of goederen bestemd om als geschenk te worden aangeboden, mits uit de aard en de hoeveelheid van de goederen blijkt dat zij niet om commerciële redenen worden in- of uitgevoerd;

Bemanningsleden gelijk aan reizigers

Voor personeelsleden van vervoermiddelen (bemanningsleden) die in het internationale verkeer met derde landen worden ingezet, geldt bij het brengen in het vrije verkeer (anders dan voor alcoholhoudende dranken en tabaksproducten) geen andere regels dan voor passagiers.

Naar boven

10.4 Uitgangspunten handhaving reizigers

Het criterium voor inbreuk op IE-rechten bij reizigersbagage is “handelskarakter”. Dit handelskarakter wordt door de Douane gemotiveerd vastgesteld.

1. Aantreffen inbreukmakende goederen tot en met 10 stuks per inbreuk op een IE-recht vormt normaal gesproken geen handelskarakter en wordt niet door Douane onderzocht tenzij daarvoor zeer uitzonderlijke (te motiveren) omstandigheden zijn.

2. Meer dan 10 stuks (11 stuks en meer) wordt (indien geïndiceerd en afhankelijk van inschatting) door de Douane ter plaatse onderzocht op handelskarakter. De vraagbaak IER wordt daarbij betrokken. De Douane geeft gemotiveerd aan waarom er sprake is van een handelskarakter en legt dit vast.

3. Inbreuken met lagere hoeveelheden (naast de inbreuk van meer dan 10 stuks) worden in beginsel niet meegenomen tenzij gemotiveerd gesteld wordt dat ook voor deze goederen een handelskarakter is vastgesteld.

4. Indicaties voor handelskarakter kunnen uit een interview en eventueel aanwezige bescheiden blijken. Er behoeft geen cautie gegeven te worden. Relevante vragen zijn bijvoorbeeld:

   • Waarom heeft u zoveel namaakgoederen bij u?

   • Wat gaat u met de goederen doen?

   • Waarom heeft u zoveel verschillende maten kleding/verschillende uitvoeringen van dezelfde goederen?

   • Wat is uw beroep/ bron van inkomsten?

5. Toepassen van white-/blacklist.

Voorbeeld: aantal inbreuken per IE-recht.

Bij het aantreffen van 21 inbreukmakende T-shirts met een samenstelling van 7x merk X, 7x merk Z en 7x merk Y in de regel géén handelskarakter. Maar bij 21x merk X (één rechthebbende) kan wel een onderzoek naar mogelijke handelskarakter plaatsvinden.

Geen toepassing White list bij bevinding onder 10 stuks

Het kan voorkomen dat een rechthebbende heeft aangegeven dat hij voor bevindingen in het proces reizigers wenst op te treden vanaf bijvoorbeeld 5 stuks (whitelist). In dat geval wordt niet afgeweken van de hoofdregel dat de Douane pas inspanningen verricht om het handelskarakter te onderzoeken wanneer het minimaal 10 stuks per IE-recht betreft. De veronderstelling is dat het niet snel voorkomt dat de Douane in staat is gemotiveerd het handelskarakter vast te stellen wanneer het kleine hoeveelheden betreft in de persoonlijke bagage van reizigers. De whitelist heeft nut wanneer de Douane een hoeveelheid inbreukmakende goederen aantreft waarbij kan worden vastgesteld dat er sprake is van een handelskarakter maar waarvoor het melden aan de rechthebbende geen zin heeft omdat deze al heeft aangegeven (om zijn moverende redenen) niet onder een bepaalde hoeveelheid te willen optreden.

Naar boven

10.5 Vaststellen hoeveelheid inbreukmakende goederen

De onderstaande instructies gelden voor het vaststellen van het aantal inbreukmakende goederen. De onderstaande uitgangspunten worden gehanteerd voor het onderzoeken of er sprake is van een handelskarakter.

Algemeen

• Als stuk geldt ook één paar of één eenheid.

• De Douane controleert niet de inhoud van beeld, geluid en datadragers (bijvoorbeeld memory sticks, mp3-spelers of harde schijven).

• Reële telling.

  • Voorbeeld: als inbreukmakende schoenen worden aangetroffen, wordt niet elke schoen apart geteld, de doos apart geteld en eventueel documentatiemateriaal meegeteld. Een paar schoenen in de verpakking is één eenheid en wordt niet als meerdere stuks inbreuken geteld. Dit alhoewel dus wel daadwerkelijk sprake kan zijn van meerdere inbreuken: (schoenen, doos, instructie en/of documentatiemateriaal).

  • 1 trainingspak is niet 2 stuks (broek en jas) maar dient als 1 stuk te worden genoteerd.

Beelddrager

• Film: Voor een beelddrager is het aantal auteursrechtelijk beschermde werken op één dvd (beelddrager) van belang. Elke filmtitel telt. Eén dvd met 4 films wordt beschouwd als vier dragers/stuks.

• Televisieseries: Voor televisieseries op dvd (beelddrager) geldt echter niet het aantal titels maar het aantal dragers (dvd’s).

Geluiddragers

• Het aantal muzieknummers op één cd/dvd (geluiddrager) is niet van belang. De cd/dvd wordt als één drager/stuk gezien.

Sigaretten

• Als stuk wordt per slof sigaretten geteld.(niet één pakje of sigaret).

• Voorbeeld: een bevinding van een hoeveelheid van 27 inbreukmakende pakjes sigaretten, is dus 2,7 sloffen en naar beneden afgerond 2 (altijd naar beneden afronden).

Geneesmiddelen

• Als stuk geldt de hoeveelheid die in een normale consumentenverpakking zit (en niet per pil). Geneesmiddelen worden per normale (gemiddelde) consumentenverpakking geteld. Gebruik redelijke maatstaven voor het vaststellen van een consumenteneenheid.

• Voorbeeld: een bevinding van een hoeveelheid van 220 inbreukmakende pillen die normaal in een consumentenverpakking van 50 pillen per doos zitten, is dus 4 stuks (altijd naar beneden afronden).

Gedragen inbreukmakende kleding heeft geen handelskarakter

Gedragen kleding aangetroffen in de bagage wordt niet meegenomen in de controle door de Douane omdat daarbij het uitgangspunt is dat deze geen handelskarakter hebben.

Reiziger heeft goederen voor anderen bij zich

Er is geen sprake van een handelskarakter wanneer de inbreukmakende goederen bestemd zijn als cadeau voor een ander. Als de reiziger identieke goederen bij zich heeft of aangeeft dat het een cadeau is voor een ander, valt dit onder persoonlijk gebruik.

Aantreffen inbreukmakende goederen bij meerdere reizigers

Ook is het mogelijk dat één reiziger inbreukmakende goederen vervoert die aan anderen in het reisgezelschap toebehoren. Denk aan een situatie waarbij twee reizigers (man/vrouw) betreft die samen één koffer hebben en waarin de Douane een aantal inbreukmakende goederen aantreft waarvan een aantal voor hem en een aantal voor haar zijn. Of een gezin bestaande uit twee ouders en één kind waarvan spullen van het gezin verspreid zijn over twee koffers. U treft een aantal namaakgoederen aan, waaronder ook een aantal die bestemd zijn voor het kind. Wie heeft de goederen bij zich? In dergelijke situaties wordt het reisgezelschap eerst verzocht kenbaar te maken aan wie welke (vermoedelijk inbreukmakende) goederen toebehoren. Op basis van de gegeven antwoorden vindt de verdere afhandeling plaats.

Naar boven

10.6 Bepalen douanewaarde inbreukmakende goederen

Er zijn situaties dat u de douanewaarde van vermoedelijk inbreukmakende goederen moet vaststellen. Dit is bijvoorbeeld het geval als een reiziger met een hoeveelheid vermoedelijk inbreukmakende goederen de EU binnenkomt zonder dat er sprake is van een handelskarakter. De douanewaarde van inbreukmakende goederen is niet de prijs van de originele (niet inbreukmakende) goederen. Hierbij worden de gebruikelijke regels uit het DWU voor het vaststellen van de douanewaarde gevolgd.

Naar boven

10.7 Douane vernietigt inbreukmakende goederen met handelskarakter

Er zijn twee mogelijkheden: de Douane of de houder van het recht draagt zorg voor de vernietiging. In het reizigersverkeer is ervoor gekozen -wanneer de procedures zijn afgerond en er geen vrijgave volgt van de inbreukmakende goederen- de Douane altijd de inbreukmakende goederen vernietigt. Team IER wordt daarover bericht door registratie van de vernietiging in de IER applicatie.

Naar boven

10.8 Werkzaamheden bij reizigers

Wanneer u bij de controle van het reizigersverkeer vermoedelijk inbreukmakende goederen aantreft, gaat u als volgt te werk:

1. Betreft het meer dan 10 stuks vermoedelijk inbreukmakende goederen per intellectueel eigendomsrecht?

   • Nee: verder geen actie in het kader van de handhaving op IE-rechten (…tenzij). Geef goederen vrij als alle douaneformaliteiten zijn afgerond.

   • 11 of meer stuks? Raadpleeg white-/blacklist voor hoeveelheden.

2. Raadplegen white-/blacklist

   • Blacklist: rechthebbende staat op blacklist. Geef goederen vrij als alle douaneformaliteiten zijn afgerond.

   • Whitelist: hoeveelheid inbreukmakende goederen lager dan opgegeven hoeveelheid. Verder geen actie voor handhaving op IE-rechten. Geef goederen vrij als alle douaneformaliteiten zijn afgerond.

   • Hoeveelheid inbreukmakende goederen gelijk of hoger dan opgegeven hoeveelheid whitelist. Vaststellen en motiveren handelskarakter inbreukmakende goederen indien de omstandigheden dit rechtvaardigen.

   • Schakel altijd vraagbaak IER in voor determinatie van de vermoedelijk inbreukmakende goederen.

3. Geen handelskarakter vastgesteld?

   • Geef goederen vrij als alle douaneformaliteiten zijn afgerond.

4. Wel handelskarakter vastgesteld?

   • Schort de vrijgave op (en sla de inbreukmakende goederen op volgens lokale instructies)

   • Vul een bewijs van inname in (DO 500) en geef één exemplaar daarvan aan de reiziger/belanghebbende. Het andere exemplaar blijft bij de ingenomen goederen.

   • Registreer bevinding in de IER applicatie.

   • Volg de stappen 1 tot en met 8 van de normale procedure.

   • Wanneer procedures zijn afgerond, worden de inbreukmakende goederen waarvoor geen vrijgave volgt, door de Douane vernietigd volgens lokale instructies.

   • Registreer de vernietiging in de IER applicatie.