10.04.00 Sanctiemaatregelen

6 Toepassing sanctiemaatregelen

6.1 Toepassen sanctiemaatregelen Douane

Er is een OVERZICHT Algemeen en het OVERZICHT Ruslandsancties beschikbaar van de sanctiemaatregelen die van belang zijn voor de taak van de Douane. Met gebruik van het overzicht kunt vaststellen of een sanctiemaatregel van toepassing is.

Naar boven

6.1.1 Hoe vindt u de actuele verordeningen en regelingen

Het overzicht wordt periodiek bijgewerkt. Voor de meest actuele informatie raadpleegt u de websites van de EU en Wetten.overheid. Lees de verordeningen en sanctieregelingen voor de letterlijke tekst van de geldende sanctiemaatregelen.

Zoekt u de meest actuele informatie?

Verordeningen

Kijk voor verordeningen op EUR-Lex. Op deze website linkt u naar de Nederlandse versie van sanctieverordeningen. Zoekt u een verordening? Doe dan als volgt:

• ga naar de rubriek “Zoeken”;

• selecteer “Verordening”;

• vul de twee velden “jaar” en “nummer” van de betreffende verordening in;

• een overzicht van de verordening zal verschijnen, kies indien mogelijk de geconsolideerde versie.

Sanctieregelingen

Wetten.overheid linkt u naar de meest actuele informatie over bestaande en nieuwe ministeriële sanctieregelingen. Door in de zoekrubriek de betreffende sanctieregeling in te vullen krijgt u de meest actuele versie van de sanctieregeling.

Naar boven

6.1.2 Afwijkingen en uitzonderingen

Voor veel sanctiemaatregelen zijn afwijkingen en uitzonderingen op die maatregelen mogelijk. In het overzicht van het betreffende land is per sanctiemaatregel opgenomen of en in dat geval welke afwijkingen en uitzonderingen er gelden.

Naar boven

6.1.3 Begrippen invoer, uitvoer, doorvoer, binnenbrengen, uitgaan, etc.

Sanctieverordeningen sluiten slechts incidenteel aan bij begrippen, met betrekking tot goederenbewegingen, zoals deze bekend zijn in de douanewetgeving. Ook worden er maar in een beperkt aantal gevallen definities opgenomen die invulling geven aan deze goederenbewegingen gekoppelde begrippen. Over het algemeen moet uit de tekst van de verordening worden opgemaakt welke verboden handelingen het betreft.

Verboden handelingen

De verboden handelingen hebben een ruime strekking zoals bijvoorbeeld leveren, verkopen, uitvoeren, verstrekken en overdragen maar omvatten ook andere niet met name genoemde handelingen zoals bijvoorbeeld verhuren. Verboden zijn directe, indirecte, rechtstreekse en onrechtstreekse handelingen. Van een indirecte handeling is bijvoorbeeld sprake als de goederen niet rechtstreeks worden geleverd aan een subject in het aangewezen land maar via een tussenpersoon in een ander land.

Gebruik in bepaald land

De verboden gelden ook als de goederen bestemd zijn voor gebruik in een bepaald derde (sanctie)land. De sanctiemaatregel is dus ook van toepassing als de goederen bijvoorbeeld worden geleverd aan een subject dat niet is gevestigd in een bepaald land dat is aangewezen in een sanctieverordening of ministeriële sanctieregeling maar de goederen (uiteindelijk) wel bestemd zijn voor gebruik in dat bepaalde land.

Naar boven

6.1.4 Technische bijstand, technologie en tussenhandel

Technische bijstand, technologie (programmatuur) en tussenhandel zijn begrippen waarvoor de Wet strategische diensten (Wsd) regels stelt.

In de Wsd is bepaald wat deze begrippen inhouden.

• “Technische bijstand” : de technische ondersteuning in verband met reparaties, ontwikkeling, productie, assemblage, testen, onderhoud, of een andere technische dienst, die in ieder geval de vorm kan aannemen van instructies, training, overdracht van praktische kennis of vaardigheden of adviesdiensten.

• “Tussenhandeldiensten goederen” :

• het onderhandelen over of regelen van overeenkomsten met het oog op de koop, verkoop of levering van goederen;

• het ten behoeve van één of meer partijen verkopen of kopen van goederen.

• “Technologie” : het op systematische manier toepassen van nieuwe, natuurwetenschappelijke of andere georganiseerde kennis ten behoeven van praktische doeleinden.

Het betreft met name overdracht van niet-fysieke zaken of bemiddeling bij de overdracht van gesanctioneerde goederen. Deze zaken zijn verboden in combinatie met goederen die bijv. verboden zijn uit te voeren naar door sancties getroffen bestemmingen. Denk hierbij bijv. aan technische bijstand, tussenhandeldiensten en technologie voor goederen die onder een wapenembargo vallen, dual-use goederen of gericht tegen industriële sectoren.

Naar boven

6.2 Welke maatregelen zijn er?

Voor de volgende onderwerpen kunnen maatregelen gelden:

• Wapenembargo

• Dual-use goederen

• Binnenlandse repressie

• Economische middelen/bevriezing tegoeden

• Goud, edelmetaal, diamant, luxe goederen, nieuwe bankbiljetten

• Industriële sectoren

• Cultuurgoederen

• Specifiek genoemde goederen

• Informatie- of aangifteplicht

• Diensten bij laden, lossen, bunkeren, etc.

• Financiële diensten

Naar boven

6.2.1 Wapenembargo

Een wapenembargo heeft betrekking op de militaire goederen die voorkomen op de Gemeenschappelijke EU-lijst van militaire goederen (goederen waarop Gemeenschappelijk Standpunt 2008/944/GBVB van de Raad tot vaststelling van gemeenschappelijke voorschriften voor de controle op de uitvoer van militaire goederen en technologie) van toepassing is.

Naar boven

6.2.2 Dual-use goederen

Producten die zowel een civiele als een militaire toepassing kunnen hebben, met inbegrip van alle goederen die voor niet-explosieve doeleinden gebruikt kunnen worden en op enige manier bijdragen in de vervaardiging van nucleaire wapens of andere nucleaire explosiemiddelen (verordening 2021/821) worden dual-use goederen genoemd. Of de Nederlandse vertaling daarvan: goederen voor tweeërlei gebruik.

In verschillende verordeningen wordt verordening 2021/821 niet direct genoemd en worden deze goederen anders omschreven, in een afzonderlijke bijlage opgenomen of slechts deels opgenomen.

Naar boven

6.2.3 Goederen voor binnenlandse repressie

Het betreft hier goederen die ingezet worden voor de onderdrukking van een volk of bevolkingsgroep door degenen die de macht in een bepaald land of gebied op dat moment in handen hebben.

Denk hierbij aan: (vuur-)wapens, voertuigen, middelen doorgaans in gebruik bij de ME, speciale messen en prikkeldraad.

Voor deze groep goederen is een lijst samengesteld welke in elk van toepassing zijnde verordeningen of nationale regeling is opgenomen. De complete lijst met deze goederen is opgenomen onder als bijlage bij iedere afzonderlijke verordening.

Betreft: Belarus, Birma / Myanmar, Irak, Libië, Oekraïne, Syrië en Zimbabwe.

Naar boven

6.2.4 Bevriezen van economische middelen / tegoeden

In nagenoeg alle sanctieverordeningen zijn maatregelen opgenomen die zien op het bevriezen van economische middelen en tegoeden. Ook voor dit onderwerp geldt dat de precieze omschrijving in de diverse sanctieverordeningen soms onderling op details verschillen van elkaar. Deze sanctiemaatregelen richten zich voornamelijk tegen bepaalde personen of entiteiten (de “geliste” personen of entiteiten).

“Geliste” personen of entiteiten Op bepaalde goederen die bestemd zijn voor bepaalde derde landen zijn sanctiemaatregelen van toepassing die specifiek gericht zijn tegen bepaalde personen of entiteiten. We spreken hierbij over “geliste” personen of entiteiten. Deze personen of entiteiten zijn opgenomen in een bijlage behorende bij de betreffende sanctieverordening. Het betreft een verbod of een vergunningplicht voor het leveren van die goederen aan die personen of entiteiten.

Hieronder zijn de meest gangbare en meest gebruikte definities voor de begrippen bevriezen van economische middelen en tegoeden opgenomen.

Economische middelen: “activa van enigerlei aard, materieel of immaterieel, roerend of onroerend, die geen tegoeden zijn, maar kunnen worden gebruikt om tegoeden, goederen of diensten te verkrijgen”.

Tegoeden: “financiële activa en financiële voordelen van welke aard ook, met inbegrip van, maar niet beperkt tot:

• contanten, cheques, geldvorderingen, wissels, postwissels en andere betaalmiddelen;

• deposito’s bij financiële instellingen of andere entiteiten, saldi op rekeningen, schulden en schuldbewijzen;

• in het openbaar en onderhands verhandelde waardepapieren en schuldbewijzen, inclusief aandelen, certificaten van waardepapieren, obligaties, promesses, warrants, schuldbekentenissen en derivatencontracten;

• rente, dividend of andere inkomsten uit of waarde voortkomende uit of gegenereerd door activa;

• krediet, recht op compensatie, garanties, uitvoeringsgaranties of andere financiële verplichtingen;

• kredietbrieven, cognossementen, koopbrieven; en

• bewijsstukken van belangen in fondsen of financiële middelen.

Bevriezing van tegoeden: “voorkoming van mutatie, overmaking, wijziging, gebruik of inzet van of omgang met tegoeden, op welke wijze ook, met als gevolg wijziging van hun omvang, bedrag, locatie, eigenaar, bezit, onderscheidende kenmerken, bestemming of andere wijzigingen waardoor het gebruik van bedoelde tegoeden, inclusief het beheer van een beleggingsportefeuille, mogelijk wordt gemaakt”.

Feitelijk betekent dit dat er moet worden overgegaan tot in beslagname. Hiertoe wordt slechts overgegaan wanneer via de CDIU in afstemming met BuZa beslist wordt dat deze maatregel moet worden genomen. Team POSS zorgt voor de aansturing van de in beslagname. Zie hiervoor Hoofdstuk 10 - Onregelmatigheden.

Naar boven

6.2.5 Goud, edelmetaal, diamant, luxe goederen, nieuwe bankbiljetten

Goud, edelmetaal, diamant

3 Sanctielanden kennen specifieke maatregelen voor de hierboven genoemde goederen:

• Noord-Korea;

• Syrië

• Rusland.

In de sanctieverordeningen voor deze 3 landen wordt gebruik gemaakt van dezelfde tabel in een afzonderlijke bijlage voor goud, edelmetaal en diamant.

Omschrijving

7102 Diamant, ook indien bewerkt, doch niet gevat noch gezet.

7106 Zilver (verguld zilver en geplatineerd zilver daaronder begrepen), onbewerkt, halfbewerkt of in poedervorm.

7108 Goud (geplatineerd goud daaronder begrepen), onbewerkt, halfbewerkt of in poedervorm.

7109 Onedele metalen en zilver, geplateerd met goud, onbewerkt of halfbewerkt.

7110 Platina, onbewerkt, halfbewerkt of in poedervorm.

7111 Onedele metalen, zilver en goud, geplateerd met platina, onbewerkt of halfbewerkt.

7112 Resten en afval, van edele metalen of van metalen geplateerd met edele metalen; andere resten en afval, bevattende edele metalen of verbindingen van edele metalen, van de soort hoofdzakelijk gebruikt voor het terugwinnen van edele metalen.

Nieuwe bankbiljetten

Ook geldt er voor deze 3 landen een verbod voor de uitvoer naar of ten behoeve van de centrale bank van het betreffende land van nieuw in de betreffende munteenheid gedrukte of onuitgegeven bankbiljetten en munten.

Luxe goederen

Voor Noord-Korea, Rusland en Syrië geldt naast de bovengenoemde beperkingen ook nog een verbod voor zogenaamde luxe goederen. Voor een overzicht van wat hieronder wordt begrepen, raadpleegt u het overzicht (respectievelijk bijlage VIII voor Noord-Korea, bijlage XVIII voor Rusland en bijlage X voor Syrië).

Naar boven

6.2.6 Industriële sectoren

Door het opwerpen van belemmeringen voor specifieke industriële sectoren van bepaalde landen wordt ook inhoud gegeven aan opgelegde sanctiemaatregelen. Door een verbod op of het enkel met een vergunning kunnen leveren van goederen en diensten voor dergelijke industriële sectoren wordt geprobeerd een sanctieland op andere gedachten te brengen.

De meeste landen die met deze maatregelen te maken krijgen kennen een olie- en gasindustrie. Door deze industrie te boycotten wordt getracht de doelstelling van deze sanctiemaatregelen te bereiken. Deze maatregelen zorgen er enerzijds voor dat de afzet van olie en olieproducten wordt tegen gegaan. Anderzijds probeert men door een verbod op of het vergunningplichtig maken van het leveren van materieel, technologie en technische bijstand de beoogde doelstelling van deze sanctiemaatregelen te realiseren.

Naar boven

6.2.7 Cultuurgoederen

Voor het begrip cultuurgoederen wordt in de verordening geen definitie gegeven. Voor de landen waarop deze sanctiemaatregelen van toepassing zijn, wordt via een in de verordening opgenomen bijlage nader invulling gegeven wat exact onder het begrip cultuurgoederen moet worden verstaan.

De maatregelen zijn van toepassing op zowel de invoer of het binnenbrengen in de EU alsmede de uitvoer of het vertrek uit de EU van deze goederen. Dit houdt in dat ook door- of vervoer van deze goederen verboden is.

Maatregelen op het gebied van cultuurgoederen zijn van toepassing bij:

• Irak;

• Syrië.

Naar boven

6.2.8 Specifiek genoemde goederen

Grafiet/metalen - Iran
Het is verboden om grafiet en metalen (ruw of halffabricaten) uit te voeren naar Iran. De betreffende goederen zijn opgenomen in bijlage VII-ter van de verordening.

Ruwe diamant – Kimberleyprocescertificering
Op in-, uit- en doorvoer van ruwe diamant op, van of over het grondgebied van de Unie zijn sanctiemaatregelen van toepassing. In de verordening zijn de voorwaarden vastgesteld voor de in-, uit, (douane)ver- en doorvoer van ruwe diamant over het grondgebied van de Unie. (Zie paragrafen 7.4 en 8.4 van dit voorschrift).

Doorvoer wordt omschreven (Verordening, Bijlage I, afdeling I) als het vervoer van ruwe diamant uit een derde land over het grondgebied van de Unie naar een ander derde land. De ruwe diamant behoudt tijdens dit vervoer de niet-Unie status. Doorvoer van ruwe diamanten kan plaatsvinden als de ruwe diamanten de Unie worden binnengebracht enkel met het oogmerk van vervoer over het grondgebied van de Unie naar een andere deelnemer (dan de Unie) aan de Kimberleyprocescertificering.

Voorwaarden: De doorvoer van ruwe diamant over het grondgebied van de Unie is gebonden aan de volgende voorwaarden:

• de ruwe diamant komt van een deelnemer en is bestemd voor een deelnemer;

• de ruwe diamant komt het grondgebied van de Unie uitsluitend binnen om naar een andere deelnemer buiten het grondgebied van de Unie te worden vervoerd;

• de originele houder waarin de ruwe diamant wordt vervoerd en de verzegeling zijn intact;

• het originele begeleidende certificaat, dat is afgegeven door de bevoegde autoriteit (zie bijlage II van de verordening) van een deelnemer, is zowel bij het binnenkomen als bij het verlaten van het grondgebied van de Unie in orde;

• uit het begeleidende certificaat blijkt duidelijk dat het om doorvoer gaat.

Houtskool - Somalië
Voor Somalië is een verbod ingesteld voor zowel de invoer als het vervoer (doorvoer) van houtskool. Dit verbod geldt zowel voor houtskool dat afkomstig is uit Somalië of is uitgevoerd uit Somalië.

Goederen gebruikt voor migrantensmokkel en mensenhandel – Libië
Vanuit Libië vindt met regelmaat migrantensmokkel en mensenhandel plaats. Migrantensmokkel en mensenhandel zorgen mede voor de destabilisering van de politieke en veiligheidssituatie in Libië. Om deze Migrantensmokkel en mensenhandel via zee zoveel mogelijk te beperken geldt een uitvoerverbod voor motorboten, opblaasbare plezier- en sportvaartuigen en de buitenboordmotoren waarmee deze worden aangedreven.

Goederen voor cybertechnologie - O.a. Birma / Myanmar , Syrië en Venezuela
Hierbij wordt met name bedoeld technologie die gezichtsherkenning mogelijk maakt. Met deze technologie is het mogelijk om bijv. politieke tegenstanders (illegaal) op te sporen.

Grote groepen goederen voor diverse sectoren - Belarus , Noord-Korea , Rusland , Syrië
Tegen bepaalde sanctielanden worden een groot aantal sanctiemaatregelen ingezet. Dit leidt tot maatregelen die zien op grote aantallen goederen die bedoeld zijn voor bepaalde sectoren binnen een land maar ook op tal van luxe goederen.

Naar boven

6.2.9 Informatie- of aangifteplicht

Voor bepaalde goederen van of naar enkele gesanctioneerde landen die het douanegebied van de EU binnenkomen of verlaten is het vereiste om vóór aankomst dan wel vóór vertrek extra informatie, een melding, te doen bij de bevoegde douaneautoriteiten van de betrokken lidstaat.

De verstrekking van de melding (vereiste informatie) gebeurt, overeenkomstig de bepalingen in het DWU en de GVo.DWU of UVo.DWU, met het indienen van de summiere aangifte bij binnenkomst, de summiere aangifte bij uitgang of met de douaneaangifte waarin de voor de summiere aangifte voorgeschreven gegevens zijn vermeld.

Naar boven

6.2.10 Diensten bij laden, lossen, bunkeren, etc.

Iran

De verlening van bunker- of leveringsdiensten of van andere diensten aan vaartuigen die eigendom zijn van of direct of indirect onder zeggenschap staan van een Iraanse persoon, entiteit of lichaam, is verboden indien de dienstverleners beschikken over informatie op grond waarvan een redelijk vermoeden bestaat dat deze schepen voorwerpen vervoeren die vallen onder de gemeenschappelijke EU-lijst van militaire goederen, of waarvan de levering, verkoop, overbrenging of uitvoer krachtens deze verordening verboden is.
Tenzij de levering van dergelijke diensten nodig is voor humanitaire en veiligheidsdoeleinden.

Libië

Laden, vervoeren of ontladen van ruwe olie

Er geldt een verbod op het laden, vervoeren of ontladen van ruwe olie uit Libië op aangewezen vaartuigen die de vlag van een lidstaat voeren, tenzij de bevoegde autoriteit van die lidstaat na overleg met het contactpunt van de regering van Libië daartoe toestemming verleent.

Verbod aangewezen vaartuigen toe te laten

Het is verboden in bijlage V van de verordening aangewezen vaartuigen toe te laten in of aangewezen vaartuigen toegang te verlenen tot havens op het grondgebied van de Unie.

Noord-Korea

Bunker- of leveringsdiensten of van andere diensten

In de verordening is een verbod ingesteld op de levering door onderdanen van lidstaten of vanaf het grondgebied van lidstaten van bunker- of leveringsdiensten of van andere diensten aan Noord-Koreaanse vaartuigen. De levering van die diensten is verboden als de dienstverleners beschikken over informatie (van de bevoegde douaneautoriteiten of uit andere bron) op grond waarvan een redelijk vermoeden bestaat dat de schepen goederen vervoeren waarop de verbodsbepalingen van verordening van toepassing zijn.

Syrië

Verbod op toegang tot luchthavens

Het is verboden om de toegang tot de luchthavens van de Unie door alle door Syrische luchtvaartmaatschappijen verzorgde vluchten uitsluitend voor vracht en alle door Syrian Arab Airlines verzorgde vluchten te aanvaarden of te verschaffen, tenzij:

1. het vliegtuig wordt gebruikt voor niet-geplande internationale luchtvaartdiensten en de landing andere doeleinden dient dan het verkeer of het handelsverkeer, of

2. het vliegtuig wordt gebruikt voor geplande internationale luchtvaartdiensten en de landing andere doeleinden dient dan het verkeer,

zoals bepaald in het Verdrag van Chicago inzake de internationale burgerluchtvaart of de overeenkomst inzake de doortocht van internationale luchtdiensten.

Naar boven

6.2.11 Financiële diensten

Verantwoordelijk voor het naleven van financiële sanctiemaatregelen is de Minister van Financiën. Met name de Nederlandse bank is belast met het feitelijke toezicht op het verlenen van financiële diensten waarop sanctiemaatregelen van toepassing zijn.

De Douane heeft slechts in één situatie een taak als het gaat om financiële diensten. Wanneer er in verband met sanctiebepalingen een vergunningplicht geldt is het ministerie van Financiën degene die deze vergunningverzoeken voor bepaalde financiële transacties behandeld. Voor sommige financiële transacties bestaat de mogelijkheid om met een verleende vergunning deze transacties te verrichten.